سنگی بر گوری

سنگی بر گوری نام کتابی است از جلال آل‌احمد. این کتاب کم حجم در شش فصل نوشته شده‌است. آل‌احمد این کتاب را در سال 1342 به نگارش درآورد اما تا سال 1360 یعنی 12 سال پس از مرگ اش منتشر نشد. ماجرای کتاب، تک‌گویی راوی است درباره این موضوع که خودش (جلال) و همسرش (سیمین دانشور) صاحب فرزند نمی‌شوند. کتاب با این جمله شروع می‌شود: « هر آدمی سنگی است بر گور پدرش » راوی ابتدا به توصیف شرایط زندگی خانوادگی‌اش می‌پردازد و سپس راه‌های مختلفی که برای فرزنددار شدن مطرح بوده را برمی‌شمارد و از تجربیات خود و همسرش در آزمودن برخی از این راه‌ها می‌گوید؛ از آزمودن شیوه‌های پزشکی تا پیروی و اجرای برخی باورهای خرافی قدیمی و یا حتی قبول کردن سرپرستی کودکی یتیم. نثر کتاب نمونه خوبی از نثر ویژهٔ آل‌احمد است؛ نثری روان و با جملات کوتاه، بدون هیچ گونه پیچیدگی و استفاده از آرایه‌های ادبی. در کنار نثر، ویژگی برجسته کتاب صراحت و صداقت نویسنده در بیان ماجراهای خصوصی و احساسات شخصی خود است. با توجه به این که جلال این کتاب را بر اساس زندگی حقیقی خود نوشته‌است، این صداقت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در نهایت هیچ کدام از این راه‌ها کارگر نمی‌شود. نویسنده با مقایسه خودش با دیگران به خود دلگرمی می‌دهد:تو زندگی می‌کنی که بنویسی، آن‌های دیگر بی‌هیچ قصدی فقط زندگی می‌کنند. او پس از آن که برای آینده نتوانسته کاری کند، به سراغ گذشته‌اش می‌رود و از این‌که نقطه پایان سلسله‌ای است که از ابتدای خلقت آدم آغاز شده و پس از پدرش به او رسیده، ابراز رضایت می‌کند: « من اگر بدانی چقدر خوشحالم از که آخرین سنگ مزار درگذشتگان خویشم ؟ »