عقل بچه ها

خواننده درمی‌یابد که تالستوی در این نمایش‌نامه‌ها می‌کوشد صحنه‌هایی را به تصویر کشد که «بچه‌ها» می‌توانند حرفشان را بزنند و نظرشان را ابراز کنند، بی‌آنکه تنبیه و توبیخی در کار باشد یا به زور و  بی‌اعتنایی، کودک به سکوت وادار شود. البته شاید این نظر که نویسنده بزرگ رئالیست روسیه واقعیت را به تصویر کشیده است و حقیقت زندگی در آن دیار چنین بوده، درست نباشد و امر واقع چیزی کاملاً متفاوت با تصویری باشد که در برابر ما است؛ اما در این تردید نمی‌توان کرد که تالستوی نویسنده انسان‌دوست مسالمت‌جو که در ذهن خود چنین تصویری از نسل بالنده جامعه خود ساخته است، به راستی در طلب دنیایی است که در آن روابط و مناسبات انسانی چنین باشد؛ نه کسی از بیان صریح عقیده‌اش بترسد و به دلیل ملاحظاتی، آن را پنهان کند و نه مانع و رادئی که نگذارد حقایق گفته شود و در رابطه‌ای یک سویه «حکم حاکم مطاع» و فرمان‌ها و پیام ها بازخوردی نداشته باشد.