مهاتما گاندی

سرگذشت «مهاتما گاندی» نوشته رومن رولان (1944-1866) فیلسوف و نویسنده معاصر فرانسوی است. او این کتاب را در دورانی نوشته‌است که نهضت استقلال‌طلبانۀ هندوستان به پیشوایی گاندی و بسیاری از میهن‌پرستان دیگر در گرماگرم شکفتن بود و هندیان بر طبق تعالیم آن مرد بزرگ با سلاح شگفت‌انگیز عدم همکاری و عدم زور به مقابله با انگلیسی‌ها غاصب و زورگو برخاسته‌بودند. رومن رولان از دوستان نزدیک تاگور و از ارادتمندان گاندی بوده و شخصیت اجتماعی و فلسفی او را بهتر از هرکس دیگر می‌شناخته‌است و به همین جهت برای تشریح و توجیه افکار و عقاید به ظاهر عجیب آن رهبر روحانی از هر کس صالح‌تر است.

برشی از کتاب:
نام حقیقی او مهنداس کرم چند گاندی است. در کشور نیمه مستقل کوچکی واقع در شمال غربی هندوستان، در شهر پوربندر (شهر سفید) در کنار دریای عمان، در اکتبر 1869 به دنیا آمده‌است. از نژادی زنده و پرجوش است که تا دیروز، هنوز بر اثر جنگ‌های داخلی منقلب بود. نژادی باحرارت و دارای شمّ کافی در امور تجاری که با تجارت خود از عدن به زنگبار شهرت یافته است. پدربزرگ و پدرش هر دو نخست‌وزیر بودند که به جرم استقلال رأی مغضوب واقع شدند و مجبور به فرار گردیدند و حیات ایشان در معرض تهدید بود. گاندی از محیطی ثروتمند و هوشمند و تربیت‌شده برخاسته‌است ولی از طبقات ممتاز نیست. پدر و مادرش از پیروان طریقت «جائینیسم» مذهب هندو بودند و یکی از اصول عمدۀ فرقۀ نامبرده عقیدۀ «آهیمسا» است که گاندی می‌بایست فاتحانه در جهان استوار سازد.
در نظر پیروان جائینیسم، محبت راهی است که بیش از درایت رهنمون بشر به خداوند است. پدر مهاتما کمترین ارزشی برای پول قائل نبود و به همین جهت چون همۀ ثروت خود را در راه امور خیریه خرج کرده‌بود چیزی برای فرزندان خود به جا‌ نگذاشت. مادرش که سخت مقدسه بود، سنت الیزابت هندوستان به‌شمارمی‌رفت و کاری جز روزه گرفتن و صدقه دادن و تیمار بیماران نداشت.