مقابله و تصحیح منطق الطیر

منطق‌الطیر مشهورترین مثنوی عطار است. چاپ سوم کتاب حاضر به‌کوشش احمد خاتمی براساس نسخة خطی کهن و نسخه‌های چاپی متعدد با تجدیدنظر نسبت به دو چاپ قبلی و تعلیقات و افزودن فهرست اعلام و برطرف کردن اشکالات متن و کشف‌الابیات منتشر شده است. موضوع منطق الطیر عبارت است از اجتماع مرغان برای برگزیدن و پیدا کردن پادشاهی که بر آنان فرمانروایی کند، با این اعتقاد که بدون پادشاه زندگی کردن کاری دشوار است. در این میان هدهد خود را فرستادة سلیمان معرفی می‌کند و سیمرغ را که مقام او در پشت کوه قاف است شایستة پادشاهی می‌داند و می‌گوید راه رسیدن به او بسی دراز و پرخطر است. سپس هریک از مرغان برای پیمودن راه بهانه‌ای می‌آورند و هدهد جواب‌هایی قانع‌کننده به یکایک مرغان می‌دهد و منازل و مدارج طلب را برای‌شان بازگو می‌کند. هدهد در ادامه به شرح وادی‌های هفت‌گانۀ طلب، عشق، معرفت، استغنا، وحدت، حیرت و فقر و غنا می‌پردازد و به مرغان نشان می‌دهد چه رنج و مشقتی در راه رسیدن به مقصود در پیش دارند. هدف نهایی عطار در این مثنوی ذکر آفات سلوک و خطرهایی است که به وقت سلوک برای طالب حقیقت پیش ‌می‌‌آید و شناسایی امراض و آفات و علاج آن‌ها. در منطق‌الطّیر از سیر سلوک الی‌الله و مقامات تبتُّل تا فنا که آخرین مرحله‌ای است که مرغان به آن واصل شده‌اند بحث می‌شود.