بازآرایی امپراتوری (چشم اندازی به اقتصاد سیاسی دولت مدرن در ایران - تاریخ انتقادی 2)

در گذار از دوران پیشامدرن به مدرن ، جامعه ی ایران در سطوح مختلف دگرگون شد. در طی این گذار ، «سرحدات» به «مرز» بدل شد؛ «قلمرو جغرافیایی» شکل گرفت؛ و همزمان با تغییرات مذکور ، اعمال حاکمیت سیاسی از حالت «دولت مستعجل» فراتر رفت و «دولت مدرن» به معنای اخص کلمه، تشکیل شد. ساختاری ایستا و باثبات که درون آن ، برای نخستین بار، ضمن تمرکز انحصاری اعمال جبر مشروع در سرزمین ، امکان دخالت گری مؤثر در قلمرو حاکمیت فراهم شد.
تبیینی این گونه از وضعیت معاصر ایران ، پیش از هر چیز، بیانگر آن است که برای فهم جامعه ی ایران، به جای درگیر شدن با «محتوای ایدئولوژیکی ای» که مشروعیت بخش اعمال حاکمیت دولتی است، لازم است که به «فرم اعمال حاکمیت» پرداخت. در متن حاضر، تلاش بر آن است تا با همین گزاره و تأمل در آن، چشم اندازی به اقتصاد سیاسی دولت مدرن در ایران گشوده شود که شاید بتوان گفت طرح آن پیش از این مغفول مانده بود.