خاطرات مسکو (زندگی روشنفکران در دوران استالین)

کتاب «خاطرات مسکو» خاطرات اِما گرشتین پژوهشگر روس و از دوستان نزدیک آنا آخماتوا و اوسیپ ماندلشتام درباره جنایات دوره استالین است و شرایط بسیار سخت زندگی، وقوع جنگ جهانی دوم، افشای شخصیت‌های واقعی اهل قلم و زندگی خصوصی آنها، آگاهی از نحوه اداره کشور (روسیه) توسط استالین و برخورد مستبدانه با جامعه هنرمندان و شاعران و سرکوب مخالفین به وضوح در این اثر منعکس شده است.
 
کتاب «خاطرات مسکو» چهره متفاوتی از آنا آخماتوا و اوسیپ ماندلشتام و سایر شاعران و هنرمندان مطرح روسیه در زمان خفقان استالینی نشان می‌دهد و بسیاری از خواندن این کتاب و خاطرات تکان دهنده اِما گرشتین و مصایبی که بر چهره‌های ادبی مطرح آن روز روسیه رفته، دچار حیرت و شوکه شده‌اند. 
 
هنگامی که این کتاب منتشر شد، عده‌ای اِما گرشتین را تحسین کردند و بسیاری دیگر دشنامش دادند و او را آدمی بدجنس و پلید خواندند.
 
خاطرات اما گرشتین از زندگی در روسیه دوران استالین و همنشینی وی با نویسندگان و شاعران معترض آن روز شاهدی بر مصایب روشنفکران روس در دوران دیکتاتوری کمونیسم است و نویسنده علاوه بر گزارش شرایط اختناق زمان خود، تصویر جالبی هم از روابط میان ادیبان روس شرح داده است.

اما گریشتین در سال 1928 با اوسیپ و نادژدا ماندلشتام آشنا شد و سرآغاز کتاب نیز همین‌جاست. اوسیپ همان شاعری است که با سرودن یک شعر تحت تعقیب قرار گرفت، دستگیر و سپس تبعید شد و شهید ادبی لقب گرفت. نویسنده این خاطرات را سال‌‌ها بعد در دهه 1990 نوشت تا مشاهده‌های خود را از فجایع رفته بر روشنفکران روس در دوران تاریک استالین بازگو کرده باشد.

از دیگر آثار این نویسنده می‌توان به «نگاهی تازه به ماندلشتام» و «ماندلشتام در وارونژ» اشاره کرد.

در بخشی از این کتاب آمده است:
«همه ما به گونه‌ای تحت فشار بودیم. من در اتاق می‌ماندم اما آنها آسایش را زا من سلب کرده بودند. همین را هم می‌خواستند. تنها امید من رسیدن سالگرد تولد لرمونتوف در اکتبر 1939 در 125 سالگی‌اش بود. تصور می‌کردم که آثار من درباره سالگرد لرمونتوف تا آن موقع چاپ می‌شود.»

(خبرگزاری ایبنا)