مرگ یک رشته

گایاتْری چاکراوُرْتی اِسپیواک در سال 1942 در بنگال به دنیا آمد. در سال 1959 با عنوان شاگرد‌اول در رشتهٔ ادبیات انگلیسی از دانشگاه کلکته فارغ‌التحصیل گردید. در سال 1961 در رشتهٔ ادبیات انگیسی در آمریکا شروع به تحصیل نمود. اما خیلی زود به رشتهٔ ادبیات تطبیقی تغییر رشته داد و زیر نظر یکی از نظریه‌پردازان بزرگ عصر معاصر، پل دومان، دورهٔ دکتری را گذراند. از سال 1967 حدود ده سال در دانشگاه آیوا و سپس در دانشگاه‌های مختلف به تدریس پرداخت تا اینکه در سال 1991 به گروه ادبیات انگلیسی و ادبیاتِ تطبیقیِ دانشگاه کلمبیا اضافه شد. از اِسپیواک آثار ارزشمند بسیاری وجود دارد و بدون شک کتاب مرگِ یک رشته(2003) از مهم‌ترینِ آن‌هاست. اِسپیواک امروزه از تاثیرگذارترین نظریه‌پردازانِ حوزهٔ ادبیات انگلیسی، ادبیاتِ تطبیقی، نقد ادبی و پسااستعماری، مطالعات زنان و فمینیسم به‌شمار می‌رود.
مرگِ یک رشته بدون شک از مهم‌ترین آثار نظریه‌پردازیِ ادبیاتِ تطبیقی است که در دو دههٔ گذشته نگاشته‌ شده است. اِسپیواک در این نوشتار کوتاه به‌اجمال به نقد ادبیاتِ تطبیقی کلاسیک(فرانسوی) و جدید(آمریکایی) می‌پردازد و اشاره می‌کند که حداقل تا ابتدای قرن بیست‌و‌یکم هر نوع نگاهی به ادبیاتِ(تطبیقیِ) جهان صرفاً اروپا‌محور بوده است. اِسپیواک راه موفقیت ادبیاتِ تطبیقی در آینده را توجه به فرهنگ‌ها و کشورهای در حاشیه و همکاری‌های بینا‌رشته‌ای می‌داند. برای چنین کاری به خوانشِ دقیق متون، بررسی و تحلیل زبان‌های کشورها و مناطقٰ برای شناخت ادبیاتِ آن‌‌ها نیاز است. اما نه صرفاً به‌عنوانِ ادبیات و فرهنگ یک منطقهٔ خاص، بلکه به‌عنوانِ یک اثر ادبی فرهنگی بر روی کره زمین در فضای تطبیقی که اِسپیواک آن را(سیارگی/سیاره‌ای) می‌نامد. یک جهانِ خیالی که در آن انسان‌ها می‌توانند هرکجا و به هرشکلی(رنگ و زبانی) تولید محتوا کنند.