رنج و التیام (در سوگواری و داغدیدگی)

اگر بتوان گفت مرگْ همواره فلسفی ترین موضوع در ذهن آدمیان بوده است، می توان افزود مردن عزیزان و نزدیکان، از جنبهٔ روانشناختی، احتمالا عمیق ترین تأثیر را بر ذهن و احساس فرد می گذارد. در مرحلهٔ یادگیری دوران کودکی، مرگ دیگران در ذهن ما نخستین مثال مفهوم «برای ابد» است. با فاصله گرفتن زندگی شخصی از روابط اجتماعی در روند گسترش جوامع، سوگواری نیز در قالبی متناسب با فضا و محیط، و وقت و امکان های شهروند امروزی ریخته می شود. اما نیازهای روحی تک تک ما ممکن است دقیقا همپای دگرگونی های اجتماعی فرهنگی تغییر نکند و آن نوع و مقدار از سوگواری که در عرف محیط های پرمشغله تجویز می کنند شاید برای آرامش روحی برخی افراد کافی نباشد (گرچه شاید برای کسانی افزون بر حدّ لازم باشد). از این رو، ماتم هایی انگار خاتمه نمی یابد، ماتم هایی پس از سال ها در موقعیتی دیگر بیرون می زند، و ماتم هایی به شکل دردهای مبهم جسمی، افسردگی مزمن، خشم به درون ریخته شده و ملامت خویش، و بی خوابی یا کابوس، گریبان سوگوار را رها نمی کند.