اگر حافظه یاری کند

تبعید هر آدمی را، به خصوص هر نویسنده ای را، دو پاره می کند؛ یک پاره گذشته ای است که با زبان خودت به آن فکر می کردی و بخشی از هویت توست و دیگری اکنونی که در آن سرگشته و با لکنت می کوشی زندگی کنی و به یاد آوری. جوزف برودسکی، برنده ی نوبل ادبیات سال 1987، در چنین جایی ایستاده است. او هر چند زندگی اش حتی در تبعید هم به روسیه گره خورده بود، هیچ وقت حکومت شوروی را نپذیرفت؛ هر چند به آمریکا رفت، اسیر غرب گرایی نشد؛ هر چند می گفت به زبان روسی تعلق دارد، به انگلیسی نوشت. همین بی درکجایی بود که سکوی پرش جستارهایش شد، تا در زبان جدید از چنگال بی رحم خاطرات نجات یابد و بتواند باز به چنگ شان بیاورد، تا خانه ای نو برای خودش بسازد: این بار درون زبانی تازه، با خشت ادبیات، زیر سقف حافظه ای نویافته.